Depresja- objawy, leczenie 

Czym jest depresja?

Depresja (epizod depresyjny lub zaburzenie depresyjne) to choroba psychiczna charakteryzująca się długotrwałym obniżeniem nastroju, utratą zainteresowań i energii oraz zaburzeniami myślenia i funkcjonowania. Według klasyfikacji Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) depresja jest jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności na świecie. Diagnoza opiera się na kryteriach zawartych m.in. w klasyfikacji ICD-11 oraz DSM-5.

Objawy depresji

Objawy depresji mogą różnić się nasileniem i obrazem klinicznym, jednak do najczęstszych należą: utrzymujący się smutek lub pustka emocjonalna, utrata zainteresowań i odczuwania przyjemności (anhedonia), przewlekłe zmęczenie, problemy ze snem (bezsenność lub nadmierna senność), zaburzenia apetytu oraz trudności z koncentracją. Często pojawiają się także negatywne myśli o sobie, poczucie winy, bezwartościowości oraz myśli rezygnacyjne lub samobójcze, które zawsze wymagają pilnej konsultacji specjalistycznej.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Depresja ma charakter wieloczynnikowy. Na jej rozwój wpływają czynniki biologiczne (np. zaburzenia neuroprzekaźników, obciążenia genetyczne), psychologiczne (niska samoocena, trudności w regulacji emocji) oraz środowiskowe (stres, strata, przewlekłe obciążenie). Ryzyko zachorowania wzrasta także w przebiegu chorób somatycznych, po porodzie, a także u osób doświadczających długotrwałych problemów zawodowych lub rodzinnych.

Leczenie depresji – psychoterapia

Jedną z podstawowych metod leczenia depresji jest psychoterapia. Najlepiej przebadaną i rekomendowaną formą jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga pacjentowi rozpoznawać i modyfikować negatywne schematy myślenia oraz zachowania podtrzymujące objawy. Skuteczne są również inne nurty, takie jak terapia interpersonalna czy psychoterapia psychodynamiczna. W łagodnych i umiarkowanych postaciach depresji sama psychoterapia może być wystarczająca.

Leczenie depresji – farmakoterapia

W depresji o umiarkowanym i ciężkim nasileniu często stosuje się leczenie farmakologiczne. Najczęściej przepisywane są leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI (np. fluoksetyna, sertralina, escitalopram) oraz SNRI. Leki te wpływają na regulację poziomu serotoniny i noradrenaliny w mózgu. Ważne jest, aby pamiętać, że efekt terapeutyczny pojawia się zwykle po 2–6 tygodniach regularnego stosowania, a leczenie powinno odbywać się pod stałą kontrolą lekarza psychiatry.

Leki przeciwdepresyjne – co warto wiedzieć?

Leki przeciwdepresyjne nie uzależniają, jednak mogą powodować działania niepożądane, szczególnie w początkowym okresie leczenia (np. nudności, bóle głowy, przejściowy wzrost lęku). Nie należy ich samodzielnie odstawiać ani zmieniać dawkowania. Decyzja o rozpoczęciu, kontynuacji lub zakończeniu farmakoterapii powinna zawsze należeć do lekarza. Najlepsze efekty leczenia uzyskuje się często poprzez połączenie farmakoterapii z psychoterapią.

Kiedy zgłosić się po pomoc?

Jeśli objawy depresji utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie, nasilają się lub znacząco utrudniają codzienne funkcjonowanie, warto jak najszybciej skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie znacząco zwiększają szanse na poprawę samopoczucia i powrót do równowagi psychicznej.

Źródła

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) – Depression fact sheets

ICD-11 – Classification of Mental, Behavioural or Neurodevelopmental Disorders

DSM-5 – American Psychiatric Association

National Institute for Health and Care Excellence (NICE) – Depression in adults: treatment and management

Stahl S.M., Stahl’s Essential Psychopharmacology, Cambridge University Press