ADHD u dzieci- diagnoza, terapia 

1. Czym jest ADHD?

ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) to zaburzenie neurorozwojowe, którego objawy pojawiają się już we wczesnym dzieciństwie i mają charakter trwały. Dziecko z ADHD może mieć trudności z utrzymaniem uwagi, często działa impulsywnie, bywa nadmiernie ruchliwe i ma problem z kontrolowaniem emocji. Objawy te nie wynikają z braku wychowania czy złych nawyków, lecz z odmienności w funkcjonowaniu układu nerwowego, zwłaszcza struktur odpowiedzialnych za uwagę, hamowanie reakcji i planowanie działań.

2. Objawy ADHD u dzieci

Wyróżnia się trzy główne podtypy ADHD: z przewagą zaburzeń uwagi, z przewagą nadruchliwości i impulsywności oraz typ mieszany.

W przypadku zaburzeń uwagi dziecko łatwo się rozprasza, nie kończy zadań, zapomina o codziennych obowiązkach, gubi przedmioty.

W typie nadpobudliwym często widać niemożność spokojnego siedzenia, wiercenie się, przerywanie rozmów, nadmierne mówienie.

W typie mieszanym objawy obu grup występują równolegle.

Ważne, by pamiętać, że intensywność tych zachowań musi znacząco przekraczać normę rozwojową – każde dziecko bywa żywe i impulsywne, ale w ADHD trudności te mają charakter stały i utrudniają codzienne funkcjonowanie.

3. Diagnoza ADHD

Proces diagnozy ADHD obejmuje kilka etapów. Najpierw przeprowadzany jest szczegółowy wywiad z rodzicami, nauczycielami i samym dzieckiem. Następnie psycholog lub psychiatra dziecięcy wykonuje standaryzowane testy oceniające uwagę, impulsywność i poziom nadruchliwości. Pomocne mogą być również obserwacje zachowania w różnych środowiskach – w szkole, w domu i podczas zajęć dodatkowych.

Ważne jest, by diagnozę stawiać kompleksowo, po wykluczeniu innych przyczyn trudności, takich jak problemy emocjonalne, sensoryczne czy zaburzenia lękowe.

4. Terapia ADHD

Leczenie ADHD wymaga podejścia wielokierunkowego. W zależności od nasilenia objawów stosuje się:

terapię psychologiczną i behawioralną – uczącą dziecko samokontroli, planowania i radzenia sobie z emocjami;

treningi uwagi i koncentracji (np. EEG-Biofeedback), które wspierają rozwój funkcji poznawczych;

psychoedukację rodziców i nauczycieli, aby potrafili właściwie reagować na zachowania dziecka;

w niektórych przypadkach – farmakoterapię, wprowadzoną przez psychiatrę dziecięcego, jako element wspomagający terapię psychologiczną.

5. Rola rodziców i środowiska szkolnego

Wsparcie dorosłych jest kluczowe dla skutecznej terapii. Dziecko z ADHD potrzebuje jasnych zasad, stałej struktury dnia, pozytywnego wzmocnienia i cierpliwości. Współpraca szkoły z rodzicami oraz terapeutą pozwala na stworzenie spójnego systemu pomocy, który minimalizuje frustrację i wspiera rozwój dziecka.

6. Prognozy i życie z ADHD

ADHD nie „mija” całkowicie wraz z dorastaniem, jednak dzięki terapii i odpowiedniemu wsparciu dziecko może nauczyć się skutecznie funkcjonować w codziennym życiu. Wiele osób dorosłych z ADHD odnosi sukcesy w życiu zawodowym i społecznym, wykorzystując swoją energię, kreatywność i elastyczność w pozytywny sposób. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie i konsekwentna praca nad rozwojem umiejętności samoregulacji.

Źródła:

American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5).

Polskie Towarzystwo ADHD (www.ptadhd.pl).

Barkley, R. A. (2015). Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: A Handbook for Diagnosis and Treatment. Guilford Press.

Wolańczyk, T., Kołakowski, A. (2013). ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Przewodnik dla rodziców i wychowawców. GWP.

Święcicka, M. (2017). Terapia dziecka z ADHD. Wydawnictwo Harmonia.