Artykuły
Title:

Ataki paniki

Autor: Paweł Suchodolski - Psycholog

Long text:

Atak paniki (napad paniki) to nagły epizod odczuwania silnego i obezwładniającego lęku, który pojawia się “znikąd”. Mają swój nagły, wzrastający początek, który trwa kilka minut. Z czasem zaczyna opadać. Dany napad trwa około 10-15 min, maksymalnie do pół godziny. Towarzyszą mu objawy fizjologiczne, takie jak: przyspieszone tętno i oddech, suchość w ustach, uczucie duszenia się i dławienia, ból w klatce piersiowej, drżenie, pocenie się, uderzenie gorąca i zimna, nudności, poczucie nierzeczywistości (“jakby nie było się sobą”), uczucie nadciągającej katastrofy, bliskiej śmierci.

Napady paniki diagnozuje się przy zaburzeniach lękowych. Konkretna jednostka choroba, która obejmuje co najmniej 2 ataki paniki w przeszłości oraz lęk antycypacyjny (a więc lęk przed lękiem) przed kolejnym atakiem to zaburzenie lękowa z napadami paniki. Ważne jest jednak stwierdzenie, iż napad paniki występuje nagle i niespodziewanie. To oznacza, że nie jest reakcją na jakąś sytuację fobiczną. Zespół lęku napadowego statystycznie dotyka około 2% społeczeństwa. Należy jednak pamiętać, iż ataki paniki nie stanowią jedynie objawu zespołu lęku napadowego. Objaw ten może współwystępować również pod wpływem substancji psychoaktywnych (bądź w okresie abstynencji przy uzależnieniu), zaburzeniu stresowym pourazowym (PTSD), zaburzeniu obsesyjno-kompulsyjnym (OCD), czy przy agorafobii - około 5% przypadków doświadcza ataków paniki. Predyspozycja do wystąpienia napadów paniki może być uwarunkowana genetycznie. Ponadto ma to związek z dysfunkcją neuroprzekaźników noradrenaliny, jak również warunkowania emocji lęku przez jądro migdałowate w mózgu. W celu postawienia diagnozy należy wykluczyć takie jednostki chorobowe jak chociażby: nadczynność tarczycy, hipoglikemia, reakcja na nadmiar kofeiny, zespół abstynencyjny (w tym od leków).

Badania wskazują niektóre czynniki jako zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia ataków paniki. Warto na początku zauważyć, iż literatura mówi o częstszym występowaniu wśród kobiet. Wiek, kiedy najczęściej przypadały napady paniki to 24-26 lat, a więc wiek młodzieńczy. Podobnie jak w depresji, każdy kolejny epizod zwiększa prawdopodobieństwa wystąpienia następnego. Możliwe natomiast jest to, że kolejny atak nastąpi w odstępie kilku lat albo zakończy się nawet po dwóch epizodach. Szerokie badania potwierdzają hipotezę między przeżyciem lęku przed rozstaniem/separacją w wieku dziecięcym (“childhood separation anxiety”) a napadami paniki w wieku dorosłym. Dzieci, które doświadczyły lęku przed separacją (np. rozwód rodziców, śmierć rodzica, porzucenie itp.) są bardziej narażone na zaburzenia lękowe, w tym z napadami paniki. Kolejnym czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo wystąpienia jest agorafobia - lęk przed otwartą przestrzenią, nowym środowiskiem, w którym brak ucieczki. Zagrażającym jest również podatność (wrażliwość) lękotwórcza. Oznaczać to może np. reinterpretowanie, wyolbrzymianie (czy z psychologii poznawczo-behawioralnej katastrofizowanie). W sytuacji, gdy odczuwam przyspieszone bicie serca interpretuję to jako możliwość dostania zawału, a suchość w ustach oznacza potencjalne uduszenie.

Efektywnym leczeniem ataków paniki jest zajęcie się psychopatologią lęku. Najlepszym rozwiązaniem jest podjęcie się psychoterapii (np. poznawczo-behawioralnej, która w efektywny sposób skupia się na objawach lęku). Dodatkowo możemy wdrożyć metody relaksacyjne - trening relaksacyjny Jacobsona, ćwiczenia oddechowe, mindfulness, joga. W niektórych przypadkach konieczne będzie rozpoczęcie terapii farmakologicznej pod kontrolą lekarza psychiatry.

Bibliografia:

  1. Schenberg, L., C., Bittencourt, A., S., Murari Sudre, E., C., Vargas, L., C. (2001). Modeling panic attacks. Neuroscience and biobehavioral reviews, 25, 647-659.
  2. Hayward, C., Killen, J., D., Kraemer, H., C., Barr TBarr Taylor, C. (2000). Predictors of Panic Attacks in Adolescents. Psychiatry, 39(2), 207-214.
  3. Bourne, E., J. (2011). Lęk i fobia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  4. Grzechnik, K., Pękacz, A. (2008). Tendencyjność uwagi w przetwarzaniu treści zagrażających u pacjentów z napadami paniki. Via Medica, 5 (2), 58-64.

Source link: