Psycholog, psychoterapeuta, psychiatra - do kogo należy się udać?

Pojęcie na temat różnic wyżej wymienionych profesji nie należy do powszechnych. Nic dziwnego, iż czasami nie wiemy do kogo powinniśmy się udać. Niezwykłe badania Hans Wittchen’a pokazały, że ponad 38% osób w Europie cierpi na jakieś zaburzenie psychiczne(1). Biorąc pod uwagę ten fakt, wiedza na temat funkcji spełniających przez specjalistów psychologii powinna być wciąż przekazywana i tłumaczona.

Jak podaje kodeks etyczny, psycholog to “osoba uprawniona do wykonywania działań psychologicznych na podstawie dyplomu ukończenia pięcioletnich jednolitych studiów magisterskich z psychologii lub licencjatu z psychologii i magisterium z psychologii”(2). Zawód psychologa jest dosyć ogólny - to znaczy, że pozwala sprecyzować ścieżkę kształcenia. Niektórzy decydują się pracować jako psycholog reklamy, sportu, marketingu, zarządzania zasobami ludzkimi albo kliniczny. Profesja ta pozwala przeprowadzać diagnozy psychologiczne, wystawiać opinie (również do sądu), udzielać poradnictwa i wsparcia psychologicznego oraz interwencję kryzysową. Psycholog mimo posiadanych zdolności analitycznego myślenia, udzielania wsparcia oraz kierowania się kodeksem etycznym nadal nie posiada kwalifikacji psychoterapeutycznych.

Psychoterapeuta to osoba, która jest w trakcie bądź ukończyła już czteroletni kurs szkoły psychoterapeutycznej - w odpowiednim nurcie. Najbardziej znanymi nurtami są psychoanalityczny, psychodynamiczny, poznawczo-behawioralny, systemowy oraz humanistyczny. W Polsce zdecydowaną większość stanowią psychoterapeuci nurtu psychoanalitycznego i psychodynamicznego(3). Nie jest wymagane wcześniejsze ukończenie studiów psychologicznych, aby móc rozpocząć szkołę psychoterapeutyczną. Część specjalistów stanowią socjolodzy, pedagodzy czy antropolodzy. Psychoterapuci szkolą się w prowadzeniu psychoterapii indywidualnej, par, dzieci i młodzieży, dorosłych, czy grupy terapeutycznej. Ich intencją jest zaplanowane oddziaływanie (w oparciu o metody danego nurtu psychoterapeutycznego) mające na celu uregulowanie emocji, wycofanie/złagodzenie objawów, ustabilizowanie kryzysu czy konfliktów, które prowadzi do poprawnego funkcjonowanie w społeczeństwie, rodzina i ze sobą samym(4). Psychoterapia to długotrwały, oparty na relacji i indywidualny proces (w zależności od problemu/zaburzenia trwa co najmniej kilka miesięcy albo lat), mający przywrócić korzystne funkcjonowanie w życiu codziennym, prywatnym, rodzinnymi oraz zawodowym.

Psychiatra jest to absolwent studiów medycznych ze specjalizacją psychiatrii. Osoba mająca stopień lekarza. Posiada uprawnienia do wydawania zaświadczeń, opinii, skierowań. Ponadto według stawianej diagnozie psychiatrycznej może wdrożyć terapię farmakologiczną - tym samym wystawić receptę na leki, zlecić dawkowanie. Lekarz psychiatra skupia się na diagnozie nozologicznej, tzw. lekarskiej. Określa występujące objawy, aktualny stan zdrowia psychicznego i funkcjonowanie (również w oparciu o dokumentację medyczną). Sam stopień nie daje możliwości prowadzenia psychoterapii, diagnozy psychologicznej czy poradnictwa psychologicznego. Warto zgłosić się do psychiatry, gdy zmagamy się z uciążliwymi objawami psychicznymi oraz uzyskać wskazówki co do dalszego leczenia (np. psychoterapia, farmakologia).

Bibliografia:

Wittchen, H. U., Jacobi, F., Rehm, J., Gustavsson, A., Svensson, M., Jönsson, B., ... Steinhausen, H.-C. (2011). The size and burden of mental disorders and other disorders of the brain in Europe 2010.

Kodeks etyczny zawodu psychologa Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Styła, R. (2020). Psychoterapia. Zasadnicze koncepcje i techniki pracy. Warszawa: Akademia Ekonomiczno-Humaniczna.

Mizerska, R., Pinkowska-Zielińska, H. Jankiewicz, A., Modrzyńska, D., Kostrzewski, M., Wojtysiak, S. (2018). Psychoterapia. Vademecum. Warszawa: Oficyna Ingenium.