Wiodące nurty psychoterapeutyczne

Psychoterapia jako forma leczenia powstała na gruncie psychologii. Modele psychoterapii kształtowały się ze względu na prowadzone badania, przełomy w nauce psychologii, czy nawet historię(1). Z racji stopnia skomplikowania bytu człowieka, wszelkich nowości jakie zachodzą w teoriach psychologicznych można mówić o elastycznym podejściu psychoterapii. Oznacza to, dostosowywanie się do nowych warunków i zmianach w teorii. Niemniej jednak, niezależnie od możliwych modyfikacji dzisiaj możemy mówić o trwałych szkołach psychoterapii, które ukształtowały się w czasie. Szkoły te właśnie oznaczają dany nurt psychoterapeutyczny.

Dzisiaj możemy mówić o wielu nurtach psychoterapeutycznych. Najpopularniejszymi jednak są psychoanalityczny, psychodynamiczny, poznawczo-behawioralny, systemowy, humanistyczny(2). W ostatnim czasie coraz częściej możemy zetknąć się z nurtem integratywnym (integracyjnym) - w swoim założeniu mówi on o połączeniu różnych nurtów. Głównym celem psychoterapii jest efektywne leczenie danego zaburzenia psychicznego, uzyskanie równowagi psychicznej, poznanie swojego “Ja” i inne(3). Każdy nurt określa inne spojrzenie specjalisty na problem. Jest to równoznaczne z wykorzystywaniem różnych technik, innego stylu pracy, czasu trwania psychoterapii.

Terapia psychoanalityczna i psychodynamiczna(2)(3)(4)

Jeden z najstarszych nurtów, wywodzących się od “ojca psychoanalizy” Zygmunta Freuda. We wcześniejszych latach wyodrębniono kilka nurtów psychoanalizy.

Dzisiaj natomiast owe zaczynają się komponować. Psychoanaliza opiera się istnieniu nieświadomego życia człowieka. To właśnie jest przyczyną naszych zachować, objawów, reakcji - naszego “Ja”. Podczas tej psychoterapii założeniem jest dopuszczenie pacjenta do regresji - w skrócie otwarcia na stosowane mechanizmy obronne. To ma pomóc w interpretacji wglądu wewnątrz osoby i zmiany zachować. Psychodynamiczna koncepcja bardziej niż analityczna pokładą większą rolę na relację terapeuta-pacjent. To samo w sobie jest leczące, mimo że znaczna część założeń psychoanalizy nadal pozostała. Terapia tych nurtów z założenia jest długoterminowa. Jest to podejście indywidualne i zależne od wielu czynników, ale może trwać od roku/dwóch do kilku/kilkunastu lat. Charakterystyczną techniką stosowaną przez psychoterapeutę jest metoda ciszy.

Terapia poznawczo-behawioralna(2)(3)(4)(5)

Nurt ten łączy w sobie założenia behawioralne - proces uczenia się (w sensie psychologicznym) warunkuje nasze zachowania oraz sposób odbierania przez nas rzeczywistości - założenie poznawcze. Nurt ten kładzie dużą wagę na dominujące objawy, z którymi zgłasza się pacjent. Często za cel w kontrakcie zawierane jest praca nad danym objawem i jego zakończenie. Jest to zgodne z założeniem behawioralnym. Nurt ten opiera się na badaniach naukowych i metodach potwierdzonych i sprawdzonych. Podczas sesji można zauważyć bardziej aktywną rolę psychoterapeuty. Pacjent nierzadko może dostać do wykonania zadania - takie jak obserwacja swoich emocji, opis zachowań, w których dominuje objaw. Psychoterapeuta w tym nurcie pracuje (w głównej mierze) zgodnie z protokołami danych technik. Dzięki temu można bardziej precyzyjnie określić długość trwania psychoterapii.

Terapia systemowa(2)(3)(4)(6)

Założenie tego nurtu mówi o tym, że jednostka rozumiana jest jako część całości - systemu. A więc jest podatna na wszelkie interakcje ze środowiskiem i otoczeniem. Często jej problemy, objawy mogą wynikać właśnie z relacji z innymi. Podczas sesji omawiane są sytuacje trudne, objawy z jakimi zmaga się pacjent. Przypisywane są one zaburzonej komunikacji w relacji, problemami w środowisku (np. kłótnie rodziców, a problem uzależnienia u nastolatka). Ważne w tym podejściu jest to, iż nie stawia się największej wagi diagnozie oraz psychopatologii. Problem nazywany jest ogólnie sytuacją trudną, a nie czymś wskazującym na zaburzenie. Praca w tym nurcie nierzadko dotyczy całego systemu. Angażowane są konkretne osoby, których dotyczy problem. Tym samym nurt ten bardzo dobrze sprawdza się w psychoterapii rodzin, par.

Terapia humanistyczna i egzystencjalna

Ideą nurtu humanistycznego jest określenie jednostki jako tej, która odpowiedzialna jest za swoje wybory i decyzje. Zachowanie człowieka motywowane jest potrzebą rozwoju. Psychoterapia polega na stworzenie takich warunków, które pozwolą pacjentowi osiągnięcie tego. W nurcie egzystencjalnym ważną rolę pełni lęk przed śmiercią. Jako coś nieuniknionego ważną rolą podczas sesji jest zaakceptowanie i pogodzenie się z tym elementem życia. Podczas spotkania można na wyjątkowy sposób odczuć bliskość, zrozumienie ze strony psychoterapeuty. Pacjent sam ustala kierunek w jakim ma podążać psychoterapia. Specjalista jest prowadzącym, towarzyszem w drodze akceptacji, często przeżycia żałoby. Nurt ten na swoją specyfikę jest sugerowany dla osób cierpiących na chroniczne choroby (w tym nieuleczalne), w żałobie, w lęku przed śmiercią.

Bibliografia:

1. Bilikiewicz, T. (2017). Psychoterapeuta w dwudziestoleciu międzywojennym. Część 1. Kształtowanie poglądów.
2. Styła, R. (2020). Psychoterapia. Zasadnicze koncepcje i techniki pracy. Warszawa: Akademia Ekonomiczno-Humaniczna.
3. Mizerska, R., Pinkowska-Zielińska, H. Jankiewicz, A., Modrzyńska, D., Kostrzewski, M., Wojtysiak, S. (2018). Psychoterapia. Vademecum. Warszawa: Oficyna Ingenium.
4. Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (2020). Psychologia kliniczna. Warszawa: PWN.
5. Popiel, A., Pragłowska, E. (2008). Psychoterapia poznawczo-behawioralna. Warszawa: Paradygmat.
6. Czabała, J. C. (2006). Czynniki leczące w psychoterapii. Warszawa: PWN