Problem nadmiernej senności
Diagnostykę nadmiernej senności zaczyna się od wykluczenia problemów somatycznych – pomiar ciśnienia tętniczego krwi, wykonanie EKG, badanie w kierunku cukrzycy (stężenie cukrzycy na czczo), chorób nerek (stężenie kreatyniny), chorób wątroby (aktywność AST, ALT), wykluczenie przewlekłych stanów zapalnych (CRP, OB), niedokrwistości (morfologia krwi), niedoczynności tarczycy (stężenie TSH). Wykonuje się również podstawowe badania neurologiczne oraz testy psychologiczne wykluczające depresję i dystymię. Jeżeli wykluczono somatyczne, neurologiczne i psychiczne przyczyny nadmiernej senności, konieczna jest diagnostyka w kierunku pierwotnych zaburzeń snu. Wówczas, najczęstszą przyczyną senności w ciągu dnia mogą być zaburzenia oddychania w czasie snu, tzw. bezdech senny (bezdech śródsenny). Należy wykluczyć przyczynę polekową bezdechu (np. zastosowanie leku z grupy benzodiazepin). Jeżeli wykluczone zostaną również przyczyny w postaci bezdechu sennego, należy wykonać badania w ośrodku medycyny snu w kierunku hipersomnii pochodzenia ośrodkowego – narkolepsji.
Narkolepsja
Jest to rodzaj hipersomnii wywołany uszkodzeniem bocznej części podwzgórza, która odpowiedzialna jest za syntezę białek zwanych oreksynami (hipokretynami). Podwzgórzowe neurony wydzielające oreksyny docierają do kory mózgowej, hipokampa, wzgórza, pnia mózgu, rdzenia kręgowego oraz cholinergicznych obszarów mostu generujących sen REM (tzw. sen paradoksalny, podczas którego występuje wysoka aktywność mózgu oraz pojawiają się marzenia senne). Napadowe pojawienie się snu REM podczas czuwania, to podstawowy objaw narkolepsji.