Depresja i ataki paniki

 Depresja to najczęściej występujące zaburzenie psychiczne na świecie. Według WHO będzie to najczęstsza choroba dotykająca ludność. W roku 2015 na depresję cierpiało 322 mln osób na świecie, w tym ponad 40 mln w Europie. Szacuje się, że depresja dotknęła ponad 1.5-2 mln Polaków, w każdym wieku. Bazując na wieku dorosłym szacunkowo można nakreślić zachorowalność na 10%. A więc co dziesiąta osoba dorosła mierzy się z depresją. Statystycznie najwyższe ryzyko wystąpienia depresji przypada osobom w wieku 55-74 lata. Niektóre badania sugerują natomiast większy wpływ izolacji przez pandemię COVID-19 na grupy w wieku poniżej 35 lat. Biorąc pod uwagę te dane musimy być świadomi tego, jak poważny i realny jest to problem.

Depresja należy do zaburzeń afektywnych z kategorii zaburzeń psychicznych. Możemy wyróżnić depresję (zaburzenie afektywne jednobiegunowe) o charakterze łagodnym, umiarkowanym i ciężkim. Ogólnymi kryteriami diagnostycznymi są: okres trwania co najmniej 2 tygodni, utrata zainteresowań lub zadowolenia z dotychczasowych aktywności, brak przeżywania emocji co do sytuacji dotychczas znaczących, rozpacz, płaczliwość, głęboki smutek, wcześniejsze lub późniejsze (co najmniej 2 godziny) budzenie się rano, nastrój silnie obniżony rano, zauważalne przez innych stany pobudzenia lub przygnębienia, spadek łaknienia (czasami wzmożony apetyt), spadek masy ciała, spadek aktywności i potrzeb seksualnych, problem z myśleniem i koncentracją, zaniedbywanie obowiązków. Jeżeli zauważymy takie objawy u naszego znajomego, bliskiego musimy okazać empatię, zrozumienie i bliskość. Sieć wsparcia jest niezmiernie istotna przy tym zaburzeniu. Ważne, aby dana osoba zdecydowała się na wizytę u lekarza psychiatry bądź psychologa. Leczenie farmakologiczne i psychoterapia to główne i wielce skuteczne metody leczenia zaburzeń afektywnych.

Depresja może mieć charakter nawracający (pojawiające się remisje). Ryzyko nawrotu depresji wzrasta po każdym kolejnym epizodzie depresyjnym. Pierwszy epizod może być rezultatem różnych czynników - fizycznych, socjalnych, kryzysowych w połączeniu z predyspozycją genową. Nawracający status według koncepcji neurobiologicznej nie jest już tak zależny od czynników z pierwszego epizodu. Głównymi hipotezami neurobiologicznymi tłumaczącymi powstanie depresji jest patologia przekaźnictwa serotoniny oraz noradrenaliny. Z podłoża biologicznego należy wziąć pod uwagę inne schorzenia jako przyczyna zachorowania na depresję. Choroby serca, podłoże hormonalne, nowotwory, stwardnienie rozsiane, urazy mózgu z dużym stopniem korelują z pojawieniem się depresji. Warto jednak wiedzieć, iż depresja może pojawić się również jako reakcja na pewne okoliczności. Kryzysy psychiczne tj. żałoba, zdrada, utrata, zwolnienie z pracy, wypalenie zawodowe, kryzys dojrzewania i odkrywania tożsamości może skutkować pojawieniem się depresji. Ponadto wiele zaburzeń psychicznych współwystępuje (jako tzw. diagnoza podwójna) z depresją. Często jako “objaw pierwotny” albo “wtórny”. Depresja może być wynikiem zaburzeń osobowości, objawów negatywnych w schizofrenii, wzmożonego lęku w zaburzeniach lękowych, czy skutek uzależnienia od substancji psychoaktywnych bądź uzależnień behawioralnych. Wiele badań pokazuje również zgodność co do wystąpienie zaburzenia afektywnego jako rezultat bólu. Według badań w głównej mierze dotyczyło to pacjentów z klinik ortopedycznych, reumatologicznych, stomatologicznych, ginekologicznych. Z drugiej strony, depresja może powodować ogromny ból nie tylko psychiczny, ale właśnie fizyczny. Do częstych reakcji bólowych należą: bóle głowy, brzucha, szyi i pleców, problemy jelitowe, wrzody. Chroniczny ból z dużym prawdopodobieństwem może prowadzić do depresji.

Zaburzenie afektywne jednobiegunowe w dużym stopniu jest związane z samobójstwem. Jednym z kryteriów diagnostycznych jest występowanie chwil rezygnacyjnych, wyobrażanie sobie świata bez swojej osoby czy myśli, tendencji i prób samobójczych. Na podstawie danych Policji Polskiej w Polsce “udanych prób samobójczych” (a więc zakończonych śmiercią) co roku dokonuje ponad 5 tysięcy osób! Według WHO w grupie wiekowej 15–29 lat samobójstwo jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów na całym świecie! Przyczyna podjęcia decyzji o samobójstwie może być różna. Natomiast najczęściej osoby decydujące się na zamach na swoje życie cierpią i chorują na depresję.

Bibliografia:

1. Uwarunkowania objawów depresji i lęku uogólnionego u dorosłych Polaków w trakcie epidemii Covid-19 - raport z pierwszej fali badania podłużnego.
2. Wasilewski, D., Wojnar, M., Chatizow, J. (2010). Depresja a ból: ogólnopolskie badanie epidemiologiczne. Psychiatria Polska, Tom XLIV, numer 3, 435–445.
3. Gałecki, P., Bliźniewska-Kowalska, K. (2021). Depresja oporna na leczenie – zalecenia Konsultanta Krajowego w dziedzinie psychiatrii. Psychiatria Polska, 55(1): 7–21.
4. Maciąg, M., Nowak, B., A. (2016). Choroby cywilizacyjne i społeczne XXI w. – przegląd i badania. Lublin: TYGIEL.
5. ICD-10 (2000). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Kraków: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”.