Tożsamość seksualna a orientacja seksualna.

Temat orientacji seksualnej wzbudza wiele kontrowersji w polityce, społeczeństwie, nauce. Dzisiaj możemy spotkać się z dużą nienawiścią, przemocą i lękiem w stosunku do osób nieheteronormatywnych(1). Tym bardziej jest to zadziwiające, iż wszelkie zachowania, relacje i związki nieheteronormatywne pojawiały się w każdej kulturze, państwie, nie tylko w XX, czy XXI wieku(1)(2)(3). Celem tego artykułu jest próba obniżenia stereotypowego myślenia odnośnie tego aspektu seksualności człowieka oraz rozróżnienie orientacji i tożsamości seksualnej.

Orientacja seksualna odnosi się do pociągu (w tym seksualnego oraz/albo romantycznego) wobec płci męskiej, żeńskiej lub obu(1)(2). Zakładając taką definicję, orientacja seksualna tożsama jest jedynie z jedną cechą drugiej osoby - tj. płeć. Tym samym możemy wyróżnić orientację homoseksualną, heteroseksualną oraz biseksualną. Termin orientacji (ogólnie) odnosi do czegoś uwarunkowanego biologicznie, przed urodzeniem. Wiemy już, iż orientacja seksualna związana jest także z możliwością wchodzenia w relacje seksualne. Te z kolei wynikają również z preferencji seksualnych, które definiowane są z różnorodnymi bodźcami, obiektami, osobami - nie tylko ze względu na płeć(4). Termin preferencji (ogólnie) odnosi się natomiast do wyboru, czegoś preferowanego. Biorąc pod uwagę tą wiedzę musimy zakładać, iż orientacja seksualna to tak naprawdę coś więcej niż pragnienie wobec określonej/określonych płci. Nie tylko coś uwarunkowanego biologicznie. W ten sposób wyłania nam się koncepcja tożsamości seksualnej.

Tożsamość seksualna określana jest przez psychologów, jako konstrukt wielu aspektów seksualności człowieka oraz wynik czynników zarówno biologicznych, jak i społecznych(3)(5). Na naszą tożsamość seksualną może wpływać orientacja seksualna (która jest w znacznym stopniu uwarunkowana biologicznie), preferencje seksualne (te nabywamy np. poprzez dorastanie, odkrywanie seksualność oraz doświadczenia i eksperymentowanie), nasza kultura i sposób wychowania (wartości moralne, religijne, światopogląd, środowisko i rodzice), czy nasze fantazje i marzenia erotyczne. Wszystkie te elementy wpływają na to jak siebie samych definiujemy w skali seksualności.

Zauważmy, iż konstrukt orientacji seksualnej jest prosty. Zakłada tylko trzy drogi, ze względu na dwie płci. Nasza tożsamość płciowa, ekspresja i przede wszystkim zmienność w trakcie życia pokazuje, iż niemożliwe jest przedstawienie tego dychotomicznie - tzn. czarno-biało, jest to coś złożonego. Dlatego zamiast określać naszą seksualność, “tylko” ze względu na uwarunkowaną orientację, warto zburzyć idee zero-jedynkowego myślenia. W tym pomaga nam tożsamość seksualna, która zakłada model osobistego określania swojej seksualności. Dzięki temu możemy również nazywać i w pewien sposób kwalifikować takie tożsamości seksualne jak aseksualna, transseksualna, niebinarna, automonoerotyczna, czy nawet heteroseksualna z fantazjami homoseksualnymi.

Nasza seksualność jest zbyt skomplikowana żeby zakładać “normalność” społeczną. Każda tożsamość seksualna jest czymś innym, osobistym. Tym samym nie można stwierdzić, iż osoba deklarująca się jako heteroseksualna jest “normalna”, a homoseksualna “nienormalna”. Każda z nich mieści się na pewnym spektrum tożsamości seksualnej, nie jest zero-jedynkowa, czyli poprawna-niepoprawna.

Bibliografia:

Dragan,W.Ł., Iniewicz,G, 2020. Orientacja seksualna źródła i konteksty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Bailey,J.M., Vasey,P.L., Diamond,L.M., Breedlove,S.M., Vilain,E., & Epprecht, M. (2016). Sexual Orientation, Controversy, and Science. Psychological Science in the Public Interest.

Bancroft,J.(2011).Seksualność człowieka.Wrocław:ElsevierUrban& Partner.

Cierpiałkowska,L.,Sęk,H.(2020) Psychologia kliniczna. Warszawa: PWN.

Dillon,F.R.,Worthington,R.L.,&Moradi,B.(2011).Sexual Identity as a Universal Process. Handbook of Identity Theory and Research.