Zaburzenia odżywiania u dzieci - przyczyny, objawy

Problemy z odżywianiem dotyczą ok. 20% zdrowych niemowląt oraz ok. 80% niemowlaków z zaburzeniami rozwojowymi, które prawdopodobnie utrudniają proces prawidłowego karmienia. Zaburzenia odżywiania charakteryzują się obecnością uporczywych i zaburzonych zachowań związanych z jedzeniem, które powodują zmienione spożywanie i wchłanianie pokarmów oraz znacząco upośledzają zdrowie fizyczne i funkcjonowanie psychospołeczne. Zaburzenia odżywiania zaobserwowane u niemowląt, które nie zostały poddane leczeniu mogą objawiać się również w wieku dziecięcym. W klasyfikacji ICD-10 zamieszczono dwa podrozdziały zawierające kryteria diagnostyczne dwóch zaburzeń: 

1.Zaburzenia odżywiania w niemowlęctwie i dzieciństwie: 

• utrwalona niechęć do jedzenia, uporczywe ruminacje lub zwracanie pokarmów, 
• dziecko nie nabiera masy ciała, traci masę ciała lub przejawia inne problemy zdrowotne przez minimum miesiąc, 
• zaburzenia pojawiają się przed ukończeniem 6. roku życia, 
• u dziecka nie stwierdzono zaburzeń zachowania zgodnie z klasyfikacją ICD-10, 
• dziecko nie ma potwierdzonej choroby organicznej, która mogłaby wskazywać na problemy z przyjmowaniem pokarmów. 

2.Pica (łaknienie spaczone) w niemowlęctwie i dzieciństwie: 

• dziecko minimum dwa razy w tygodniu zjada substancje niejadalne, obserwowane zjawisko powtarza się przez minimum miesiąc, 
• dziecko ukończyło kalendarzowo oraz umysłowo 2. rok życia, 
• u dziecka nie stwierdzono zaburzeń zachowania zgodnie z klasyfikacją ICD-10, 
• niepokojące zachowanie stanowi część praktyki uznanej kulturowo. 

Zaburzenia odżywiania u niemowlaków 

W przypadku niemowląt, rodzice często zgłaszają problemy z karmieniem swoich pociech. Dotyczą one najczęściej:

• zaburzeń regulacji snu, czuwania, karmienia i wydalania – związane są z chorobami układu krążeniowego, oddechowego, pokarmowego bądź trudnościami z połykaniem pokarmów. Dziecko jest senne, męczliwe co sprawia, że nie ma ochoty na pokarm; 
• zaburzenia wynikające z nadmiernego zainteresowania malucha otaczającym światem – dziecko jest zbyt zainteresowane zabawkami, spacerem lub usłyszanymi dźwiękami, wówczas spożywanie posiłków w jego hierarchii spada na niższy poziom. Nie jest to niebezpieczne zjawisko, o ile dziecko po zakończeniu spaceru, zabawy, zjada posiłek; 
• zaburzenia wynikające z niepoprawnej relacji między niemowlęciem a rodzicem/opiekunem – niezaspokojenie potrzeb miłości ze strony mamy, zaburzenia rozwojowe u maluszka. Zaburzenia w budowaniu prawidłowej relacji mogą być skutkiem depresji poporodowej matki, problemów rodzinnych lub problemów osobistych dotyczących mamy (alkoholizm, uzależnienie od substancji psychoaktywnych; niepoprawna relacji mamy maluszka ze swoimi rodzicami). Dziecko wówczas odmawia spożywania posiłków i wykazuje brak zainteresowania środowiskiem oraz cechy autyzmu dziecięcego. 

Zaburzenia odżywiania u dzieci 

W przypadku małych dzieci niepokojącymi objawami, które mogą wskazywać na problemy z prawidłowym odżywianiem są:

• spożywanie zbyt małych ilości pożywienia w stosunku do wieku dziecka, brak sygnalizowania głodu oraz zainteresowania spożywaniem posiłków, odmowa spożywania pokarmów przez dziecko w porach spożywania ich przez innych domowników, nadmiernie wzbranianie się przed spożywaniem pokarmów manifestując swoją niechęć płaczem, krzykiem, symulując wymioty, krztusząc się; 
• pociecha odczuwa lęk przed połykaniem lub braniem do ust pokarmów. Powyższe zaburzenia odżywiania mogą mieć swoje podłoże w złych skojarzeniach z porami posiłków, przesadnym namawianiem dziecka do jedzenia, karmieniem „na siłę”. Warto również zastanowić się, czy w przeszłości nie zdarzyła się sytuacja, kiedy pociecha zakrztusiła się, zadławiła lub zjadła coś, co bardzo jej nie posmakowało (było zbyt gorzkie/ostre, o nie akceptowanej konsystencji itp.), co mogło skutkować zakorzenieniem się złych doświadczeń związanych z pokarmami;

• jedzenie selektywne, czyli neofobia żywieniowa – dziecko wykazuje chęć spożywania wyłącznie kilku produktów żywieniowych np. frytki, ser i bułki. Przyczyn należy upatrywać w psychice dziecka i wraz z psychologiem poszukać powodów, które doprowadziły do wybiórczego akceptowania tylko niektórych pokarmów.